Tiroid Bezi ve Kilo Arasında Ne Tür Bir İlişki Var?

Tiroid hastalığı, vücut ağırlığı ve metabolizma arasında karmaşık bir ilişki olduğu çok uzun zamandır bilinmektedir. Tiroid hormonları hayvanlarda ve insanlarda metabolizmayı düzenler. Metabolizma ise belli bir sürede vücut tarafından kullanılan oksijen miktarı ölçülerek belirlenir.

Bu ölçümün istirahat halinde iken gerçekleştirilmesi durumunda elde edilen sonuç bazal metabolizma hızı (BMH) olarak bilinir. Gerçekten de bazal metabolizma hızının ölçümü, bir hastanın tiroid bezinin durumunu değerlendirmek için kullanılan en eski yöntemlerden biridir. Tiroid bezleri çalışmayan hastaların BMH değerleri düşük, tiroid bezi fazla çalışan hastaların BMH değerleri ise yüksek bulunmuştur. Daha sonraki araştırmalar bu gözlemleri tiroid hormon düzeyi ölçümleri ile birleştirerek düşük tiroid hormonu düzeylerinin düşük, yüksek tiroid hormonu düzeylerinin ise yüksek BMH değerleriyle ilişkili olduğunu göstermiştir. Çoğu hekim uygulamasının çok karmaşık olmasından ve tiroidden başka birçok faktörden etkilenmesinden dolayı artık BMH ölçümlerini kullanmamaktadır.

BMH ile Vücut Ağırlığı Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır? 

BMH’lar arasındaki farklar enerji dengesindeki değişiklikler ile ilişkilidir. Enerji dengesi alınan kalori miktarı ile vücudun kullandığı kalori miktarı arasındaki farkı yansıtır. BMH’yı artıran ilaçların verildiği hayvanlarda negatif bir enerji dengesi oluşmakta, bu da kilo kaybı ile sonuçlanmaktadır. Bu tip araştırmalara dayanan birçok insan tiroid hormonu düzeylerindeki değişikliklerin BMH değişikliğine yol açması nedeniyle, bunun enerji dengesinde ve vücut ağırlığında benzer değişikliklere yol açacağı sonucuna varmıştır. Fakat, BMH’lar vücut ağırlığı ile tiroidi birbirine bağlayan tek bağ değildir.

Örneğin hayvanlarda metabolizma hızları çeşitli yöntemlerle (örneğin vücut ısısı düşürülerek) azaltıldığında, bu hayvanlar sıklıkla beklenen kilo artışını sergilememektedirler. Dolayısıyla metabolizma hızı, enerji dengesi ve vücut ağırlığı değişiklikleri arasındaki ilişki çok karmaşıktır. Tiroid hormonu dışında enerji tüketimini, besin alımını ve vücut ağırlığını denetleyen birçok hormon, protein ve kimyasal madde bulunmaktadır. Tüm bu maddeler enerji tüketimini düzenleyen beyin merkezleri ve vücutta enerji alımı ile tüketimini kontrol eden dokularla etkileşim gösterdiğinden, bu faktörlerden yalnızca birisinin (örn. tiroid hormonu) değiştirilmesinin bir bütün olarak vücut ağırlığı üzerinde göstereceği etkileri öngörülmesi mümkün olmamaktadır. O nedenle bugün tiroid durumunda yapılacak bir değişikliğin bireyin vücut ağırlığı üzerinde göstereceği etkiyi önceden tahmin edememekteyiz.