Gizli Şeker: Nedenleri ve Beslenme

Günümüzde en sık karşılaşılan sağlık sorunlarından biri de gizli şeker olarak bilinmektedir. Hemen hemen her yaş grubundan insanda görülmesi mümkün olan bu sağlık sorunu, önüne geçilmediği takdirde zaman içerisinde şeker hastalığına, yani diyabete dönüşebilmektedir. Bu durum karşısında hastaların beslenmesine özen göstermesi, fiziksel aktivitelerde bulunması ve gerektiğinde pre-diyabet diyeti uygulaması gerekmektedir.

Gizli Şeker Nedir?

Tıpta pre-diyabet olarak ifade edilen bu şeker hastalığı, kişinin kan şekeri seviyesinin olması gerektiğinden yüksek olması ve diyabet tanısı koyulabilmesi için gerekli sınırdan da düşük olması durumudur. Şeker hastalığından önceki dönem olarak da ifade edilebilen gizli şeker, standart glikoz seviyesinden tip 2 diyabete geçiş süreci olarak da tanımlanabilmektedir. Dolayısıyla oldukça tehlikeli olduğundan mutlaka tedavi gerektirmektedir.

Pre-diyabet hastaları şeker hastası değildir. Fakat şeker hastası adayı olduklarından zamanında tedbir alınması son derece önemlidir. Bu alanda yapılan araştırma ve istatistiklere göre pre-diyabet hastalarına 10 yıl sonrasında tip 2 diyabet tanısı koyulmaktadır.

Her ne kadar bu hastalık yüksek risk grubu olarak değerlendirilse de zamanında gerekli önlemlerin alınmasıyla beraber herhangi bir sorunla karşılaşılmamaktadır.

Gizli şeker tanısı oldukça önemlidir. Bunun nedeniyse uzmanlar tarafından diyabet olduğu tespit edilen hastaların neredeyse %20’sinde organ hasarı söz konusu olmasıdır. Üstelik hastalar görme bozukluğu ve kalp krizi riski gibi ciddi sağlık sorunları da meydana gelebilmektedir. Dolayısıyla erken tanı koyulması ve gerekli tedbirlerin alınmış olması, hastalara zaman kazandırmak ve ilerlemesini engellemek açısından fayda sağlamaktadır.

Pre-diyabet hastalığında ortadaki olumsuz etkenlerin kaldırılması halinde bozuklukları geri döndürebilmek mümkündür. Pre-diyabet tanısı koyulan vakalarda yaşam şeklinde gerçekleştirilen isabetli değişiklikler ve doğru tedavi yöntemleriyle hastalığın ilerleyişinin önüne geçilebilir.

Gizli Şeker Belirtileri

Pre-diyabet türünden bir sağlık sorunu, genellikle her insanda farklı şekilde kendini göstermektedir. Genel olarak gizli şeker belirtileri ise şu şekilde örneklendirilebilir:

• Sık sık tatlı yeme isteği ve tatlı krizleri
• Kilo verememe
• Şekerin düşmesi
• Devamlı acıkma ve açlık atakları
• Devamlı idrara çıkma durumu
• El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma hissi
• Görme problemleri, bulanık görme durumu

Gizli Şeker Nedenleri

Gizli şeker nedenleri de yine kişiye bağlı olarak değişiklik gösterebilen bir faktördür. Bu duruma birkaç örnek göstermek gerekirse:

• Pankreasın görevini yerine getirememesi
• Obezite
• Fiziksel aktivite ve spor yetersizliği
• İnsülin direncinde görülen problemler
• Aşırı karbonhidrat ve şeker tüketimi

Ayrıca genetik etkenler de yine pre-diyabet nedenlerinden biri olarak gösterilebilmektedir.

Kimler Gizli Şeker Riski Altındadır?

Pre-diyabet riski ile karşı karşıya olan bireyler genellikle 45 yaş üstü bireyler, polikistik over sendromu yaşayanlar, insülin direnci olanlar, yüksek tansiyon hastaları, birinci dereceden akrabaları şeker hastası olan bireyler, HDL kolesterol seviyesi 35 mg/dl seviyesinin altında olan olanlar ve hatta 4,5 kilo üstü doğan bireyler olarak gösterilebilmektedir. Üstelik kronik sedanter hayat süren bireyler, gestasyonel diyabet öyküsü bulunanlar ve trigliserid seviyesi 250 mg/dl ve üstü olan bireyler de yine pre-diyabet riski altında olan bireyler olarak gösterilebilir. Bu gibi durumlarla karşı karşıya olan bireylerin sağlıklı beslenme konusunda aşırı hassas olmaları ve gerektiğinde diyet uygulamaları gerekmektedir.

Gizli Şeker Tedavisi Nasıl Yapılır?

Gizli şeker tanısı koyulan vakalarda şeker hastalığının önüne geçebilmek adına gerekli aksiyonların en kısa sürede alınması önemlidir. Pre-diyabet tedavisinde en temel amaç, insülinin olması gereken fonksiyonuna geri dönmesini sağlamaktır. Dolayısıyla tedavi sürecinde atılması gereken ilk adım insülin direncini oluşturan faktörlerin ortadan kaldırılmasıdır. Bu hususta yapılabilecekler şunlardır:

• Dengeli ve sağlıklı beslenerek karbonhidratlı besinlerden kaçınılmalıdır. Diyetisyen ya da beslenme uzmanı tarafından hastaya göre hazırlanan beslenme programı faydalı olacaktır.
• Düzenli spor ve egzersiz yapılmalıdır.
• Sigara ve alkol tüketiminden uzak durulmalıdır.
• Vücudun ideal kilosuna ulaşması sağlanmalıdır. Vücut kitle endeksini 18-25 yaş aralına gelmesi önemlidir.

Bu gibi yöntemlerin yeterli olmadığı durumlarda uzman hekimin değerlendirmesiyle beraber diyabetik ilaçların kullanımı önerilebilir. Kan testleri neticesinde pre-diyabet teşhis edilen hastanın zaman kaybetmeden bir uzman hekime müracaat etmesi gerekir.

Şeker hastalığı ilerleme kaydeden bir hastalık olduğundan, risk grubunda olan bireylerin durumun farkında olması ve daha sık kontrollere gitmesi önemlidir.

Gizli Şekerde Beslenme Nasıl Olmalı?

Gizli şekerde beslenme hayati düzeyde önem taşıyan bir husustur. Kişiye özel beslenme programları sayesinde bu hastalığın üstesinden gelebilmek mümkün olurken, aynı zamanda fiziksel aktivitelerle de desteklenmesi gerekmektedir.

Pre-diyabet hastalarının beslenmesinde karbonhidrat seviyesi minimum düzeyde olmalıdır. Bunun yanı sıra yağ tüketiminin en aza indirgenmesi gerekirken, posalı besin tüketimi artırılmalı, glisemik indeksi düşük olan besinlere öncelik tanınmalıdır. Hayvansal gıda tüketimi yerine daha çok ayçicek yağı, soya yağı, mısır yağı, fındık yağı gibi yağ türleri tercih edilmelidir. Pre-diyabet hastalarının kendisine uygun doğru bir beslenme programı için mutlaka bir diyetisyenden destek alması gerekmektedir.