Kombucha Nedir ? Sağlık Üzerinde Etkileri Nelerdir?

Kombucha, maya ve bakterilerin simbiyotik ilişkisiyle oluşan kombucha mantarının ( çay mantarı, scoby ) şeker ve çay ile fermantasyonuyla üretilen, hafif tatlı, gazlı ve asidik özellikte bir içecektir. Fermantasyon yeşil, siyah veya beyaz çay kullanılarak yapılabilmektedir Çinde ‘yaşam iksiri’ olarak bilinen bu içeceğin, MÖ 220’ de Çin, Kore ve Japonya’ dan köken almış ve Kore’ den Japonya’ya çay mantarını götüren Dr. Kombu’ dan dolayı kombucha olarak adlandırıldığı söylenilmektedir.

Fermantasyon sürecinde şekerle beslenen bakteriler tarafından organik asitler ( glukuronik asit, laktik asit), fenolik bileşikler (orsinol, antranorin), vitaminler, antioksidan maddeler oluşturulmaktadır. Ayrıca kombucha, çay polifenolleri olan epikateşin (EC), epigallokateşin (EGC), epikateşin gallate (ECG) bileşiklerini içermektedir. Fermantasyon süreci L-askorbik asit (C vitamini), folik asit, B vitaminlerinin sentezini ve polifenol içeriğini de arttırmaktadır. Yapılan bazı çalışmalarda çinko, bakır, demir, mangan, nikel ve kobalt gibi mineral maddeler de tespit edilmiştir. Kurşun ve krom gibi bazı toksik elementlerin eser miktarda bulunduğu ve kadminyumun ise bulunmadığı bildirilmiştir.

Kombuchanın Sağlık Üzerine Etkileri

Kombuchanın antioksidan, antimikrobiyal, anti-inflamatuar ve antioksidan etkiye sahip olduğu bilinmektedir. İmmün sistemi (bağışıklık sistemi) destekler, eklem romatizmalarında fayda sağlar, LDL kolesterol düzeyinin düşürülmesini ve kalp sağlığının korunmasını sağlar. İçeriğindeki yararlı mikroorganizmalar sayesinde bağırsak sağlığını korur ve iyileştirir. Kombuchada fermantasyon işlemiyle C vitamininin sentezlenmesi artmaktadır. Aynı zamanda çayda bulunan ve demir emilimini engelleyen ‘tanenler’ fermantasyonla birlikte azalmaktadır. Böylece düzenli kombucha tüketilmesi, düşük tanen ve yüksek C vitamini seviyeleri ile demir emilimini artırmaktadır. Kombucha’nın içeriğindeki B vitaminleri ise enerji metabolizmasında ve sinir sistemi sağlığını korunmasında faydalıdır. Fermantasyon sonucu oluşan glukuronik asit vücutta detoksifikasyon (toksinlerin vücuttan uzaklaştırılması) sağlamaktadır. Böylece karaciğer ve böbrek sağlığı üzerinde koruyucu etki göstermektedir. İçeriğindeki flavonoidler sayesinde tip 2 diyabette kan glukoz seviyesini düşürdüğü bildirilmiştir. Vücutta oksidatif stresi, DNA hasarını azaltarak ve hücre antioksidanlarının (glutatyon peroksidaz gibi) seviyelerini artırarak kansere karşı koruyucu olmasının yanı sıra kanser tedavisinde de etkili olabileceği bildirilmiştir. Kanser sürecinde oluşan bağ doku hasarı ve kan pH nın yükselmesi durumlarında kombuchanın kan pH nı ve laktik asit içeriğini dengeleyebileceği öngörülmektedir.

Kombucha Tüketirken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Kombuchanın hijyenik koşullarda üretilmesi oldukça önemlidir. Üretim aşamasında bulaşan herhangi bir patojen (hastalık yapıcı) mikroorganizma bu ortamda rahatlıkla üreyebilmektedir ve ciddi sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Kombucha üretilirken steril cam kaplar kullanılmalıdır. Özelikle evlerde uygun olmayan şartlarda üretilen kombuchada Aspergillus  gibi patojenlerin bulaşabileceği bildirilmiştir.

Kombucha cam şişede ve +4 ˚C de saklanmalıdır. Kombucha tüketimine 100 ml olarak başlanmalıdır ve bu miktar yavaş yavaş artırılarak bağırsaklar yararlı bakterilerle tanıştırılmalıdır. Günlük güvenilir tüketim miktarı 100- 300 ml’dir. günde 1-2 bardak kombucha çayının sabah aç karnına içilmesi probiyotik özelliğinden daha iyi yararlanmanızı sağlayacaktır. Cam şişede ağzı açılmadan 5-6 ay buzdolabında saklanabilir. Ağzı açılan şişenin ise 1 hafta içinde tüketilmesi tavsiye edilmektedir.